Każdy, kto jest posiadaczem rzeczy ruchomej lub nieruchomości może ją wykorzystywać zgodnie z własną wolą oraz w wybrany przez siebie sposób, o ile nie narusza to obowiązujących przepisów oraz nie zagraża prawom przynależnym innym osobom. Ma on także możliwość wyrażania zgody na to, by należące do niego rzeczy służyły wybranym użytkownikom na podobnych warunkach. Prawo własności w przypadku nieruchomości może jednak w niektórych przypadkach zostać ograniczone przez ustanowienie służebności gruntowej, osobistej, a także służebności przesyłu. Przekonajmy się, w jaki sposób może to nastąpić i sprawdźmy, z czym się wiąże.
Ustanowienie służebności oznacza przyznanie innym osobom prawa do wykorzystywania nieruchomości w określony sposób – może to być m.in. przejazd przez nią w celu dotarcia do innej nieruchomości czy ustawienia urządzeń pozwalających na przesył prądu, wody lub gazu. Ustanowienie służebności może nastąpić na różne sposoby. W grę wchodzi sporządzenie umowy między zainteresowanymi stronami, a w przypadku niemożności dojścia do porozumienia w wyniku postanowienia sądu wydawanego na wniosek strony. Służebność może też powstać przez zasiedzenie, a więc wtedy, gdy stan faktyczny nie jest podważany przez właściciela nieruchomości przed określony czas. W przypadku działania w złej wierze, tj. wówczas, gdy właściciel jest znany np. ujawniony w księdze wieczystej, a korzystający z nieruchomości nie podjął próby formalnego uregulowania tej kwestii, będzie to 30 lat, a przy działaniu w dobrej wierze czas ten to 20 lat. Warunkiem zasiedzenia jest ustanowienie trwałych i widocznych urządzeń pozwalających na korzystanie z nieruchomości.
W przypadku zawarcia między stronami umowy dotyczącej służebności nieruchomości trzeba pamiętać, że musi ona być sporządzona w formie aktu notarialnego. Jest to wymagane, by umowę można było uznać za ważną, podobnie jak w przypadku dysponowania wszystkimi prawami związanymi z posiadaniem nieruchomości. Służebność zostanie wpisana w księdze wieczystej. Warto pamiętać, że może ona też zostać zniesiona, co także wymaga stawienia się przed notariuszem. Będzie to możliwe, gdy zainteresowani wystąpią ze zgodnym wnioskiem w tym zakresie, a także, jeżeli stanie się ona nadmiernie uciążliwa lub ustaną przesłanki, które doprowadziły do jej ustanowienia.